Tijdens de overgang vinden er allerlei veranderingen in je hormoonhuishouding plaats. Je hormonen beginnen te schommelen en je vrouwelijke geslachtshormonen oestrogeen en progesteron nemen af. De afname van deze hormonen en de disbalans die er ontstaat kunnen allerlei lichamelijke en psychische klachten met zich meebrengen. Maar hoe zit dat? Hoe kunnen hormonen zo’n grote invloed hebben op hoe je je voelt? Laten we er eens wat dieper op ingaan.

‍

De rol van hormonen in de overgang

‍
Hormonen zoals oestrogenen sturen allerlei lichaamsfuncties en –processen aan. Ze beïnvloeden onder andere je orgaanfuncties en zelfs je gevoel, emoties en gedrag. En hoewel oestrogeen niet direct verantwoordelijk is voor je stofwisseling en spijsvertering, kan het hier wel indirect invloed op hebben. Het beïnvloedt onder andere de werking van schildklierhormonen en insuline, wat effect kan hebben op je energiebalans en vetopslag. Je kunt je hormonen ook wel zien als de boodschappers van je lichaam. Ze geven onze lichaamscellen opdrachten met als doel om de homeostase (de balans) in ons lijf te bewaren. Hormonen verplaatsen zich door onze bloedbaan en zetten de cellen aan tot actie of ze remmen ze juist af. Na afloop worden de hormonen afgebroken in de lever [1].

Wanneer er dus even geen balans is in het lichaam, dan zorgen hormonen ervoor dat die balans weer gecreëerd wordt. Dit gebeurt echter alleen als alles normaal functioneert, wat tijdens de overgang niet altijd het geval is. Hormonen worden aangemaakt door onze hormoonklieren aan het werk te zetten. Hormoonklieren zijn bijvoorbeeld de eierstokken. Naast de eierstokken heeft je lichaam nog veel meer hormoonklieren. Dit zijn de volgende:

• Alvleesklier;

• Nieren;

• Bijnieren;

• Schildklier;

• Bijschildklier;

• Hypothalamus;

• Hypofyse;

• Epifyse;

• Zwezerik.  

Je lichaam heeft allerlei hormonen. We zullen je niet gaan vervelen met een hele waslijst met hormonen. Wel zijn er een aantal hormonen die onlosmakelijk met de overgang verbonden zijn en zullen afnemen. Zo heb je twee daarvan hierboven al voorbij zien komen, maar er zijn nog meer hormonen die geleidelijk afnemen tijdens de overgang. Dit zijn:

• Progesteron;

• Oestrogeen;

• Follikelstimulerend hormoon (FSH);

• Testosteron

• Oxytocine.

Hormonale disbalans in de overgang

Oestrogeen wordt voornamelijk in je eierstokken aangemaakt, maar tijdens de overgang stopt de aanmaak in de eierstokken en wordt dit in de vetcellen in lagere hoeveelheden aangemaakt. Een hormonale disbalans kan allerlei lichte tot ernstige kwaaltjes en symptomen veroorzaken. Dit is dus eigenlijk een signaal van je lichaam dat er iets niet goed zit. Zo raakt de hypothalamus als het ware van slag wanneer het oestrogeengehalte mindert of zelfs stopt, wat de bekende opvliegers veroorzaakt. De hypothalamus reguleert namelijk je lichaamstemperatuur.

Bij de daling van je oestrogeengehalte, kan het hormoon oxytocine ook afnemen. Dit hormoon wordt soms wel eens het ‘knuffelhormoon’ genoemd. Dat komt omdat dit hormoon zorgt voor de binding tussen moeder en kind, maar ook een rol speelt bij vriendschappen, romantiek en zorgtaken. Je raadt het al, een afname van dit hormoon kan er dus voor zorgen dat je meer op jezelf gericht bent en wat meer met rust gelaten wil worden of minder behoefte hebt om voor anderen klaar te staan [2].

Ook de afname van hormonen als testosteron en de toename van FSH , doordat de eierstokken minder goed reageren op dit hormoon, kunnen verschillende vervelende gevolgen hebben voor vrouwen in de overgang. Zo neemt bij een klein aantal vrouwen het testosterongehalte af, zo’n 10 à 15 procent van de vrouwen heeft hier last van tijdens de overgang. Dit kan als gevolg hebben dat de zin in seks afneemt en ook spierontwikkeling kan afnemen [2].  

Oestrogeendominantie tijdens de overgang

‍
Een ander veelvoorkomend fenomeen wat kan optreden voor de overgang is oestrogeendominantie. Na je 35e begint progesteron doorgaans eerder te dalen dan oestrogeen, wat kan leiden tot een veranderende hormonale balans. Er is dus te veel van oestrogeen in vergelijking met progesteron waardoor vrouwen op die leeftijd al te maken krijgen met verschillende klachten. Denk aan gewichtstoename, gevoelige borsten, slapeloosheid, stemmingswisselingen, onrust en vocht vasthouden [2].

‍

Conclusie: De hormonale veranderingen in de overgang raken zowel je fysieke als mentale welzijn

De overgang is een periode van ingrijpende hormonale veranderingen die invloed hebben op zowel je lichaam als geest. De afname van oestrogeen, progesteron en andere hormonen kunnen diverse klachten veroorzaken, van opvliegers tot stemmingswisselingen en en een verminderde spierontwikkeling. Het begrijpen van deze veranderingen is de eerste stap in het beter beheren van je gezondheid tijdens deze fase.

Dit artikel maakt deel uit van een uitgebreide reeks over de overgang. Wil je verder inzoomen op specifieke aspecten, zoals afvallen, het verlichten van klachten of de rol van supplementen en hormoontherapie? Bekijk dan de volgende delen:

• Deel 1 – Wat gebeurt er met je lichaam tijdens de overgang? >>>
  Uitleg over wat de overgang precies is en welke fasen je doormaakt
• Deel 2 – Symptomen van de overgang: hoe herken je ze? >>>
  De meest voorkomende symptomen, zoals opvliegers, en waar ze vandaan komen
• Deel 3 – Hormonen in de overgang: hoe je lijf verandert van binnenuit
  De invloed van oestrogeen, progesteron, FSH en andere hormonen
• Deel 4 – Waarom afvallen tijdens de overgang zo lastig is en hoe het jou wél lukt >>>
  Uitleg over de veranderingen in je lichaam en wat je kunt doen om resultaat te boeken
• Deel 5 – De overgang behandelen: wat werkt écht? >>>
  Concrete adviezen om opvliegers, vermoeidheid, hoofdpijn en andere klachten te verminderen, en een eerlijke blik op mogelijke oplossingen