Plots zweten, slecht slapen, prikkelbaarder zijn dan normaal… De overgang komt vaak met klachten die je uit het niets lijken te overvallen. Maar hoe weet je of het écht met de overgang te maken heeft? In dit artikel ontdek je de meest voorkomende symptomen van de overgang – van opvliegers tot brain fog – én leer je hoe je ze herkent zodat je begrijpt waar je klachten vandaan komen en je lichaam beter leert kennen.

‍

De overgang van vruchtbaar naar onvruchtbaar

‍

De overgang is de hele periode waarin het vrouwelijk lichaam verandert van vruchtbaar naar onvruchtbaar. Dit kan zo’n 10 jaar duren en bestaat uit vier fasen: premenopauze, perimenopauze, menopauze en postmenopauze. De menopauze is slechts één moment: de laatste menstruatie. Je weet pas achteraf dat je in de menopauze zat, namelijk als je een jaar lang niet meer ongesteld bent geweest.

Tijdens de overgang nemen eicellen af en vindt er een geleidelijke verschuiving plaats in de hormoonhuishouding. De balans tussen oestrogeen en progesteron verandert, wat kan leiden tot uiteenlopende lichamelijke en mentale klachten.

Wil je meer weten over de verschillende fasen van de overgang? Lees dan deel 1 van deze reeks artikelen, waarin we dieper ingaan op wat er in je lichaam gebeurt tijdens deze bijzondere periode.

‍

Symptomen van de overgang

Door de veranderingen in je hormoonhuishouding probeert je lichaam zich aan te passen. Het evenwicht van je hormonen raakt verstoord door de afname van de vrouwelijke geslachtshormonen. Je lichaam probeert hier zo goed mogelijk mee om te gaan aangezien het voor je gezondheid belangrijk is dat deze hormonen met elkaar in balans zijn. Symptomen waaraan je kunt merken dat je lichaam zich in de overgang bevindt, of in de perimenopauze, zijn:

• Onregelmatige menstruaties, menstruaties die overslaan, heftigere of langer durende menstruaties of helemaal geen menstruaties meer [1] [2] [3] [4];

• Slapeloosheid [1] [3];

• Opvliegers [1] [3];

• Prikkelbaar [3];

• Vaker moeten plassen [1];

• Vaginale droogheid [1] [3];

• Migraine of hoofdpijn bij vrouwen die vóór de overgang al last hadden van hormonale migraine [2] [3];

• Stemmingswisselingen [1] [3];

• Gevoelige borsten [2];

• Incontinentie door oestrogeentekort en verslapping van de urinewegen en slijmvliezen [5];

• Psychische klachten [3];

• Botontkalking wat kan leiden tot osteoporose [6];

• Gewichtstoename [2] [3];

• Nachtelijk zweten [3];

• Opgejaagd gevoel [3];

• Tijdelijk verlies van concentratie of geheugen [3];

• Gewrichtspijn [3];

• Verlies van libido [2] [3].

‍

De overgang en menstruatie

Sommigen kunnen de klok erop gelijkzetten, bij anderen is er het merendeel van de tijd geen pijl op te trekken: het moment waarop de menstruatie zich aandient. Een keertje overslaan of een onregelmatige menstruatie hebben is niet direct reden tot zorg. Als je menstruatie echter langer dan drie tot zes maanden achter elkaar achterwegen blijft, kan er sprake zijn van amenorroe [7]. Dit is de medische term die wordt gebruikt om een uitblijvende menstruatie aan te duiden. Er wordt onderscheid gemaakt in een primaire, secundaire en functionele vorm.

Primaire amenorroe is als de menstruatie zich nog nooit heeft voorgedaan bij iemand van zestien jaar en ouder. De oorzaak kan in dit geval aangeboren zijn. Secundaire amenorroe is wanneer er eerder wel een cyclus geweest is, maar de menstruatie nu voor een aantal maanden achter elkaar (ongeveer zes maanden) wegblijft. Zowel primaire als secundaire amenorroe kunnen ook het gevolg zijn van een vervroegde overgang. Functionele amenorroe is vaak het gevolg van blootstelling aan één of meerdere vormen van emotionele en/of fysieke stress na de eerste jaren van de menstruatie.  

De menstruatiecyclus

Vanaf het moment dat de zogenaamde vruchtbare periode aanbreekt in het leven van een vrouw, maakt het lichaam zich onder invloed van hormonen maandelijks klaar voor een mogelijke zwangerschap. Dit gehele proces wordt gecoördineerd vanuit het brein en begint allemaal in de hypothalamus. De hypothalamus geeft het hormoon GRH af, dat de hypofyse stimuleert om het follikelstimulerend hormoon (FSH) en luteïniserend hormoon (LH) te produceren. Deze hormonen reizen verder naar de eierstokken en geven daar het signaal af om oestrogeen of progesteron te produceren. Leptine kan hier een rol in spelen, vooral bij vrouwen met een extreem laag of hoog vetpercentage, omdat het invloed heeft op de energiebalans en voortplanting.  

De totale cyclus kan worden opgesplitst in twee fasen en duurt gemiddeld zo’n 28 dagen. Dit zijn de twee fasen:

• Folliculaire fase: deze fase begint op de eerste dag van het menstruele bloedverlies en eindigt als de eerstvolgende eisprong zich voordoet. De concentratie oestrogeen piekt in deze fase;

• Luteale fase: deze fase begint op het moment dat de eisprong zich aandient en eindigt op de eerste dag van het menstruele bloedverlies, of wanneer een bevruchting heeft plaatsgevonden. Nu piekt niet oestrogeen, maar het hormoon progesteron.
  

Het komt vaak voor dat een cyclus of korter of juist langer duurt dan gemiddeld 28 dagen. Dit kan per vrouw heel erg verschillen. Sommige vrouwen kennen een korte cyclus die maar een dag of 20 telt, terwijl een lange cyclus van 40 dagen ook gezien wordt [8] [9].

Menstruaties tijdens de overgang

Wanneer vrouwen in de overgang komen, maken de eierstokken minder eicellen aan. Hierdoor wordt er ook minder van het vrouwelijk geslachtshormoon oestrogeen en progesteron aangemaakt. De rijping van het ei-blaasje (follikel), de eisprong en de opbouw van het baarmoederslijmvlies wordt geregeld door deze hormonen. Wanneer deze hormonen minder aanwezig zijn, wordt het dus ook lastiger voor een eicel om zich in te nestelen waardoor het vrouwelijk lichaam zwanger kan worden [10].  

De menstruatie vindt plaats wanneer er geen zwangerschap optreedt. Het baarmoederslijmvlies, dat zich had voorbereid op een mogelijke innesteling van een bevruchte eicel, wordt afgebroken onder invloed van dalende hormoonspiegels. Vrouwen in de overgang hebben veel minder ei-blaasjes over dan in de voorgaande jaren van hun leven. Eigenlijk gaat je lichaam langzaam naar de onvruchtbare periode toe en dat is hier duidelijk aan te zien. De follikels die nog over zijn, zijn namelijk veel moeilijker te laten rijpen [10].  

Je lichaam wil dit proces tegengaan en probeert de vruchtbaarheid te behouden. Het zet extra inspanningen in. Om de eierstokken te stimuleren sturen de hersenen meer van het hormoon FSH (follikelstimulerend hormoon) die kant op. Dit is een soort van noodpoging om die laatste follikels te laten rijpen. Het resultaat? Een veranderende hormoonbalans.  

De eierstokken worden in deze periode dus veel meer gestimuleerd. Dit kan leiden tot tijdelijk hogere oestrogeenspiegels. Dit veroorzaakt dan ook die hevige bloedingen aangezien oestrogeen de groei van het baarmoederslijmvlies stimuleert. Het baarmoederslijmvlies wordt daardoor dikker en dat heeft als gevolg dat er extra baarmoederslijmvlies moet worden afgestoten waardoor de menstruaties heftiger worden. Daarnaast is progesteron vaak onvoldoende aanwezig om het baarmoederslijmvlies op een gecontroleerde manier af te breken, wat de bloedingen verder kan versterken.
‍
Je kunt ook merken dat je menstruaties onregelmatiger worden. Het kan ineens zijn dat je veel sneller ongesteld wordt dan normaal het geval is. ‘Dat is toch gek, want je wordt toch minder vruchtbaar?’ Dit heeft weer alles te maken met de veranderingen in het vrouwelijk lichaam. Je lichaam probeert zo hard om nog vruchtbaar te blijven. De follikels rijpen sneller door hogere FSH niveaus en de korter wordende rijping van de eicel waardoor je menstruatiecyclus aan het begin van de overgang korter wordt. Dit verklaart dan ook waarom je eerder ongesteld wordt. Uiteindelijk word je juist later ongesteld doordat er steeds minder vaak een eisprong plaatsvindt. Je zult vaker een menstruatie overslaan.  

Er komt een moment dat de follikels opraken en de hormoonaansturing zwakker wordt. Je eierstokken zijn dan nog wel zo hard aan het werk om de vruchtbaarheid te behouden, maar het heeft geen zin meer. Er vindt amper nog een eisprong plaats en uiteindelijk vindt er helemaal geen eisprong meer plaats. Dit is het moment waarop je je als vrouw in de menopauze bevindt. Aangezien de menstruaties daarvoor al zo onregelmatig waren, kun je pas achteraf met zekerheid weten wanneer dit moment was. Om die reden wordt er ook gezegd dat je een jaar lang niet gemenstrueerd moet hebben, dan zit je in de postmenopauze.  

Klachten en risico's van de overgang

Tijdens de overgang vinden er veranderingen in je hormoonbalans plaats doordat de hormoonspiegel daalt. Deze daling in je hormoonspiegel heeft als gevolg dat er een verstoring plaatsvindt in het evenwicht van hormonen. Dit veroorzaakt op zijn beurt weer allerlei vervelende klachten en kan zelfs risico’s met zich meebrengen [5]. Zo ervaren vrouwen een afname van collageen tijdens de overgang en een afname van het botmineraalgehalte [11]. Andere veelgehoorde klachten zijn onder andere opvliegers, hartkloppingen, vermoeidheid en een slechte slaapkwaliteit. Helaas blijft het daar niet bij en ervaren vrouwen tal van andere klachten en risico’s. Laten we hier eens wat dieper op ingaan.

Opvliegers tijdens de overgang

Klachten die al vroeg kunnen optreden tijdens de overgang zijn opvliegers. Ze kunnen zo ineens optreden en worden  door veel vrouwen als zeer vervelend ervaren. Het intense gevoel van warmte kan in de borst beginnen en binnen een mum van tijd over het hele lichaam verspreiden. Doordat de bloedvaten zich plots gaan uitzetten, kan er ineens een extreem gevoel van warmte ontstaan wat vaak gepaard gaat met zweten [5].

De huid kan rood worden en de hartslag wordt vaak hoger. Ook kunnen er gevoelens van angst optreden en kan een vrouw sneller prikkelbaar worden. Het kan leiden tot emotionele uitdagingen, maar ook slaapproblemen en verminderde productiviteit [12]. Hoelang de opvlieger aanhoudt is erg persoonsafhankelijk. Voor sommigen duurt het slechts een minuut maar voor anderen kan het wel vijf minuten aanhouden. Dit kan meerdere keren per dag voorkomen. Vrouwen die last hebben van opvliegers kunnen er wel zeven jaar last van hebben, waarbij het voor sommigen wel meer dan tien jaar duurt [12].  

Onderzoek suggereert dat het lage oestrogeengehalte de opvliegers doet veroorzaken. Dit zou komen doordat dit de hypothalamus (het deel van je hersenen wat onder andere verantwoordelijk is voor de temperatuur van je lichaam) gevoeliger maakt voor veranderingen in de lichaamstemperatuur. Waar je zo’n verandering eerder niet had opgemerkt, is je hypothalamus er nu extreem gevoelig voor. Er kan dan een kleine verandering in de lichaamstemperatuur plaatsvinden, waardoor de hypothalamus gelijk al denkt dat je lichaam te warm is. Om je lichaam in zo’n situatie te proberen af te koelen, start het een opvlieger [13].

Ondanks dat het hebben van opvliegers één van de bekendste klachten tijdens de overgang is – ongeveer 75% van de vrouwen in de menopauze heeft er last van [12] – hoeft niet elke vrouw dit te ervaren. Zo worden opvliegers het minst vaak gerapporteerd bij vrouwen van Aziatische afkomst [13]. Je kunt echter nooit zeker weten wie er wel en niet last van kunnen krijgen. Er zijn wel een aantal factoren die de kans op opvliegers kunnen verhogen:

• Vrouwen die roken;

• Vrouwen met donkere huidskleur;

• Vrouwen met obesitas of een (te) hoog BMI [13].

Uit de literatuur blijkt dat de dalende oestrogeenspiegels en processen die worden gereguleerd door de hypothalamus niet alleen opvliegers kunnen veroorzaken, maar dat ook andere factoren dit kunnen beïnvloeden. Dit onderzoek suggereert dat de verwerking van voedingsstoffen en bioactieve moleculen specifieke routes in onze cellen activeren wat invloed heeft op de processen die te maken hebben met opvliegers bij vrouwen in de overgang. Het voedingspatroon zou volgens dit onderzoek dus invloed kunnen hebben op het beheersen van opvliegers [12]. Hier zal verder onderzoek naar moeten worden gedaan.

Overgang en hartkloppingen

Een ander vervelend symptoom wat vrouwen in de overgang regelmatig ervaren zijn hartkloppingen. Zo hebben ze het gevoel dat ze een overdreven hartslag hebben, of zelfs dat hun hart een slag overslaat. Dit gaat vaak samen met opvliegers, zoals hierboven besproken, en kan een opgejaagd gevoel geven. Dit kan veroorzaakt worden door cafeïne, alcohol en sigaretten, of door bepaalde medicijnen. De hartslag kan wel met acht tot zestien slagen toenemen tijdens de overgang en kan de oorzaak zijn van de veranderende hormoonhuishouding door de daling van oestrogeen [14]. In de meeste gevallen is dit onschuldig en een ‘normaal’ symptoom van de overgang.

Er is helaas nog niet voldoende onderzoek gedaan naar het behandelen van hartkloppingen tijdens de overgang. Wel kan er met enige voorzichtigheid hormonale middelen worden aanbevolen en zou hormoontherapie ook in dit geval dus effectief kunnen zijn. Voor andere behandelingen is nog onvoldoende bewijs [15]. Het feit dat cafeïne, alcohol en sigaretten hartkloppingen kunnen veroorzaken, suggereert dat het elimineren hiervan zou helpen om hartkloppingen tijdens de overgang te voorkomen.  

Slecht slapen tijdens de overgang

Een aanzienlijk aantal vrouwen ervaart slaapproblemen tijdens de overgang. Sommigen hebben hier zelfs zo veel last van dat het hun functioneren overdag beïnvloedt. Onderzoek toont aan dat de afname van oestrogeen leidt tot veranderingen in de slaapkwaliteit waardoor vrouwen in de overgang slechter slapen of moeilijker in slaap komen [4]. Daarbovenop komt nog dat vrouwen in de overgang vaak last hebben van nachtelijke zweetaanvallen, wat de kwaliteit van slaap natuurlijk ook weer negatief beïnvloedt [5] [12].  

Je raadt het al, ook hier heeft dit weer te maken met de dalende oestrogeenniveaus. Ten eerste speelt oestrogeen, zoals je hebt kunnen lezen, een belangrijke rol in het reguleren van je lichaamstemperatuur [13]. Dit verklaart dan ook het nachtelijk zweten wat leidt tot gebroken nachten [16]. Ook komen ademhalingsproblemen tijdens de slaap vaker voor. Dit zou het gevolg kunnen zijn van veranderingen in hormonen maar ook gewichtstoename [17].  

Volgens studies zouden deze slaapproblemen tevens te maken hebben met het follikelstimulerend hormoon (FSH) en oestradiol. Ook leeftijd speelt hierin een rol. Voor sommige vrouwen kunnen de slaapproblemen zo heftig zijn, dat ze het samen met depressies ervaren [16].  

Overgang en vermoeidheid

Door het verlaagde oestrogeengehalte kan vermoeidheid bij vrouwen in de overgang sneller optreden. Vrouwen in de overgang kunnen natuurlijk al last hebben van een verminderde slaapkwaliteit en nachtelijk zweten, waardoor ze gedurende de dag meer vermoeid zijn [4] [12] [17]. Daarbovenop komt dus ook dat deze vermoeidheid sowieso al optreedt door de schommelingen van de hormonen. Niet alleen fysiek maar ook mentaal kunnen vrouwen vermoeid raken. Dit kan weer stress en depressie veroorzaken wat het energieniveau verder beïnvloedt [18].  

Veel van de klachten gaan hand in hand met andere overgangsklachten. Zo ook met vermoeidheid. Symptomen die gepaard kunnen gaan met vermoeidheid zijn:

• Prikkelbaarheid  

• Vergeetachtigheid of ook wel ‘brain fog’

• Stress

• Angst of depressie

• Weinig enthousiasme

Stijging van hart- en vaatziekten

Meerdere studies laten een stijging zien van hart- en vaatziekten, als gevolg van de menopauze. Met name vrouwen in de postmenopauze fase, lijken meer kans te hebben op een hartinfarct of sterfte door hartziekten [19]. Dit zou komen doordat vrouwen in de overgang een hogere bloeddruk en cholesterolgehalte zouden hebben [20].  

De oorzaak hiervan is wederom weer de daling van het hormoon oestrogeen. Oestrogenen bieden hier namelijk bescherming tegen doordat het voorkomt dat hart- en bloedvaten stugger worden en verstijven. De elasticiteit van de vaatwand wordt al negatief beïnvloedt door een kleine vermindering van oestrogeen, terwijl er bij vrouwen in de postmenopauze een flinke vermindering van oestrogeen heeft plaatsgevonden [21].

Met name vrouwen waarvan de eierstokken zijn verwijderd, lijken een hoger risico te lopen op hart- en vaatziekten [22]. Onderzoek suggereert echter wel dat dit kan worden voorkomen door hormoontherapie met oestrogeen [23]. Daarover later meer. Vrouwen die dit niet hebben en een ‘natuurlijke menopauze’ ondergaan, hoeven niet meteen bang te zijn voor het risico op hart- en vaatziekten. Wel is het waarschijnlijk dat de kans groter is door het tekort aan oestrogeen in combinatie met de leeftijd [24]. Los van hormonale veranderingen neemt het risico op hart- en vaatziekten sowieso toe naarmate je ouder wordt, waarbij ook leefstijl een belangrijke rol speelt.

De overgang en gewrichtspijn

Vrouwen in de overgang ervaren ook vaker gewrichtspijn en stijfheid [25]. Met name pijn in de handen komt vaak voor, maar ook pijn in de heupen, schouders, knieën, rug en tenen komt voor. De opbouw en afbraak van kraakbeen verandert tijdens de overgang. Normaal gesproken zorgt oestrogeen voor de opbouw van collageen, wat een soort lijmvormend eiwit is in bindweefsel. Tijdens de overgang maakt je lichaam minder oestrogeen aan waardoor dit proces wordt verstoord [26].  

Dat niet alleen, gewrichten kunnen ook over elkaar heen gaan schuren door uitdroging. Je raadt het al, ook op de vochtigheid en doorbloeding van de slijmvliezen heeft oestrogeen normaal gesproken invloed. Dit alles veroorzaakt die vervelende gewrichtspijn tijdens de overgang [26]. Helaas is er nog onvoldoende bekend over hoe je dit kan voorkomen of behandelen tijdens de overgang [27].  

Hoofdpijn tijdens de overgang

Een veelgehoorde klacht tijdens de overgang is hoofdpijn [2]. Door je veranderende hormoonhuishouding in deze periode kan dit op gaan treden. Je hormonen dienen in balans te zijn en elke vorm van hormoonschommeling kan hoofdpijn of zelfs migraine veroorzaken [28]. Tijdens de overgang is dit niet in balans aangezien je hormoonspiegels juist stijgen en dalen. Met name richting de laatste menstruatie. Dit kan leiden tot hevige hoofdpijnklachten of zelf migraine aanvallen [29].  

Wanneer vrouwen in de menopauze of postmenopauze zitten, kan spanningshoofdpijn vaak erger worden. Migraine kan dan wel weer verbeteren. Hormoonvervangingstherapie (HRT) of ook wel hormoontherapie (HT) wordt wel eens gebruikt om dit soort klachten te behandelen. Het is echter een gokje of het aanslaat. Bij sommige vrouwen worden de klachten namelijk erger, terwijl het bij anderen juist kan helpen om de klachten te doen verdwijnen, weer anderen merken geen verschil [29] [34] [28]. Ook verandering in levensstijl en preventieve medicijnen kunnen helpen om hoofdpijnklachten minder vaak te laten voorkomen [35].

Ook kan het zijn dat je kruiden gebruikt om andere klachten tijdens de overgang te verminderen en je hormonen in evenwicht te brengen, maar dat deze juist hoofdpijn veroorzaken. Vanuit de literatuur zijn de volgende kruiden in verband gebracht met hoofdpijn tijdens de overgang:  

• Zilverkaars of ook wel zwarte cohosh [36];

• Sint-janskruid [37];

• Ginkgo Biloba [38];

• Teunisbloemolie [39];

• Ginseng [40].
  

Ook cafeïne kan voor sommigen een trigger zijn voor hoofdpijnklachten. Het is dan ook verstandig om dit tijdens de overgang te vermijden. Sommige medicijnen tegen hoofdpijn zoals Excedrin, bevatten ook cafeïne en kunnen voor sommige mensen dus averechts werken [41].

Risico op osteoporose door de overgang

Tijdens de overgang kunnen de botten van vrouwen steeds minder sterk worden en kan er botontkalking plaatsvinden. Wanneer de botdichtheid op een gegeven moment zo laag is, kan er osteoporose optreden. Het is zelfs bekend dat één op de drie vrouwen in de postmenopauze osteoporose krijgt [30]. Dit betekent overigens niet dat één op de drie vrouwen daar ook meteen ernstige gevolgen van merkt.  

De afname van oestrogeen speelt hierbij een belangrijke rol. Voor de vernieuwing van botweefsel is oestrogeen namelijk nodig aangezien dit de productie van ontstekingsstoffen door botcellen blokkeert [31]. Er zijn een aantal risicofactoren waarbij de kans op osteoporose groter is:

• Vrouwen die te vroeg in de overgang komen;

• Vrouwen die weinig lichaamsbeweging krijgen;

• Vrouwen die alcohol drinken;

• Vrouwen die een tengere bouw hebben;

• Vrouwen die roken [32] [33].
  

Gelukkig zijn er een aantal manieren om je botgezondheid te verbeteren en daarmee het risico op osteoporose te verminderen. Dit heeft voornamelijk te maken met een gezonde leefstijl. Zorg voor meer beweging (met name krachttraining helpt om je botten sterk te houden/maken) in je dagelijks leven, stop met roken en minder je alcoholconsumptie. Verder is het belangrijk dat je voldoende eiwitten, calcium en vitamine D binnenkrijgt [32] [33].  

Overgang en duizeligheid

Het kan voorkomen dat je merkt dat je je ineens veel vaker duizelig voelt nu je in de overgang zit. Die duizeligheid komt grotendeels door de schommelingen in je hormoonspiegels wat je evenwichtsgevoel beïnvloedt. Deze duizeligheid kan ook veroorzaakt worden door opvliegers, migraine, diabetes mellitus, veroudering, vermoeidheid en stress [42] [43] [46] [47] [48] [49].  

Je kunt een aantal dingen doen om de duizeligheid tijdens de overgang zo veel mogelijk tegen te gaan. Zo kan het zijn dat je lichaam uitgedroogd is, iets wat bij iedereen duizeligheid kan veroorzaken. Zorg er dus voor dat je voldoende water drinkt zodat je gehydrateerd blijft. Ook je leefstijl en wat je eet en drinkt kan bijdragen aan het oplossen van klachten. Meer hierover lees je in deel 7 van deze reeks artikelen over de overgang: De overgang behandelen: wat werkt echt? >>>.

Psychische klachten tijdens de overgang

De overgang kan gepaard gaan met psychische klachten. Zo kunnen vrouwen die eerst zorgeloos en gelukkig in het leven stonden, zich plotseling ineens depressief, angstig of gestrest voelen. Ervaar je één van deze klachten terwijl je als vrouw in de overgang zit? Dan stel je je zeker niet aan, en zou dit heel goed te maken kunnen hebben met je veranderende hormoonhuishouden.  

Onderzoek toont aan dat het risico op depressie significant toeneemt tijdens de overgang. Vrouwen die nooit gekampt hebben met depressieklachten hebben tijdens de overgang ineens tot bijna twee keer zoveel kans om een depressie te ervaren, vergeleken met voor de overgang [44]. Bovendien kan het lagere oestrogeengehalte stemmingswisselingen veroorzaken en bijdragen aan een lager zelfbeeld [4]. De hormonale schommelingen kunnen vrouwen tevens angstig maken en gevoelens van stress oproepen. Dit kan weer verergerd worden door andere overgangsklachten zoals bijvoorbeeld een slechte slaapkwaliteit [45]. Het is mogelijk dat de psychische klachten niet alleen door de hormonen ontstaan, maar ook door psychosociale factoren, zoals het besef dat je niet meer vruchtbaar bent en je in een andere levensfase bevindt.

De impact van de overgang op seksualiteit

Onderzoekt toont aan dat de overgang door meerdere factoren invloed heeft op de seksualiteit. Een probleem wat vaak genoemd wordt door vrouwen die zich in de overgang bevinden, is dat het libido afneemt en ze minder zin hebben in seks. Zo blijkt er zelfs een afname in seksuele interesse van 31% te zijn gerapporteerd na de overgang [50].

Dit kan komen door de afname van testosteron en oestrogeen, aangezien dit leidt tot talrijke klachten. Een slecht humeur of slechte nachtrust draagt indirect bij aan een verminderd seksueel verlangen [17]. Wat ook meespeelt bij de vermindering van seksueel verlangen zijn de vaginale klachten die optreden tijdens de overgang. Zo kan de vagina zeer doen, jeuken, of een branderig gevoel geven [19]. Dit wordt beïnvloed door de hormoonspiegels [18].  

Van symptomen naar oplossingen: ontdek meer over de overgang

In dit artikel hebben we uitgebreid stilgestaan bij de verschillende symptomen van de overgang. Maar de overgang gaat verder dan alleen symptomen – het is een lichamelijke verandering op meerdere vlakken. In de volgende artikelen in deze reeks duiken we dieper in de rol van hormonen tijdens de overgang, en hoe deze schommelingen doorwerken in alles van je stemming tot je stofwisseling.

Een veelgehoorde frustratie tijdens de overgang is dat vrouwen merken dat ze moeilijker afvallen dan voorheen, zelfs als hun leefstijl hetzelfde blijft. Ook dat onderwerp behandelen we in een apart artikel. We leggen daarin uit waarom het afvallen vaak stagneert, wat er precies verandert in je lichaam en geven je concrete tips om afvallen tóch mogelijk te maken. In een volgend artikel gaan we dieper in op manieren om klachten tijdens de overgang te verlichten – van voeding en beweging tot supplementen.

Zo bouwen we samen verder aan een compleet beeld van de overgang, waarin je niet alleen begrijpt wat er gebeurt, maar ook leert wat je zelf kunt doen om beter in balans te blijven. Bekijk de andere delen uit deze reeks:

• Deel 1 – Wat gebeurt er met je lichaam tijdens de overgang? >>>
  Uitleg over wat de overgang precies is en welke fasen je doormaakt
• Deel 2 – Symptomen van de overgang: hoe herken je ze?
  De meest voorkomende symptomen, zoals opvliegers, en waar ze vandaan komen
• Deel 3 – Hormonen in de overgang: hoe je lijf verandert van binnenuit >>>
  De invloed van oestrogeen, progesteron, FSH en andere hormonen
• Deel 4 – Waarom afvallen tijdens de overgang zo lastig is en hoe het jou wél lukt >>>
  Uitleg over de veranderingen in je lichaam en wat je kunt doen om resultaat te boeken
• Deel 5 – De overgang behandelen: wat werkt écht? >>>
  Concrete adviezen om opvliegers, vermoeidheid, hoofdpijn en andere klachten te verminderen, en een eerlijke blik op mogelijke oplossingen

‍

Conclusie

De overgang is een langdurige en ingrijpende levensfase die gepaard gaat met grote hormonale, lichamelijke en mentale veranderingen. Hoewel het een natuurlijk proces is, kunnen de klachten die vrouwen ervaren sterk uiteenlopen en een flinke impact hebben op het dagelijks functioneren. Inzicht in de verschillende fasen van de overgang en de rol van hormonale schommelingen helpt om deze periode beter te herkennen en te begrijpen.

Van daaruit kun je actief op zoek gaan naar manieren om met de klachten om te gaan of ze te verlichten. Denk aan goede begeleiding, begrip vanuit je omgeving, aanpassingen in je leefstijl of – wanneer nodig – medische ondersteuning. In dit artikel lees je meer over mogelijke behandelingen bij overgangsklachten >>>